कोरोनाको प्रकोप अपडेट : मृतक ३ हजार ११९ पुगे, ७६ देशमा फैलियो !

लोकपथ संवाददाता

२०७६,फाल्गुन,२०,मंगलवार ११:००

काठमाडौं । कोरोना भाइरसको प्रकोप तीब्र गतिले सारा विश्वमा फैलिरहेको छ । चीनको वुहानबाट फैलिएको कोरोनाका कारण हालसम्म मृत्यु हुनेको संख्या ३११९ पुगेको छ भने संक्रमितहरुको संख्या ९० हजार ९ सय ३२ पुगेको अन्तराष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन् ।

कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) बाट संयुक्त राज्य अमेरिकामा थप ४ जनाको ज्यान गएको छ । अमेरिकामा अहिलेसम्म उक्त भाइरसका कारण ६ जनाको ज्यान गइसकेको अन्तराष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन् ।

ज्यना गुमाउने ६ मध्ये पाँच जना किङ्ग काउन्टीका रहेको बताइएको छ । सो क्षेत्रमा हालसम्म १८ जनामा यस रोगको संक्रमण देखिएको अधिकारीहरुले जनाएका छन् । त्यहाँ संक्रमण अझै फैलन सक्ने त्रास फैलिएको छ ।

कोरोना भाइरस (कोभिड १९)को आतंकले विश्व आतंकित छ । चीनबाट फैलिएको यो भाइरस विश्वकै लागि ठूलो चुनौती बनेर खडा भएको छ ।

नेपालभित्रैको लागि तयारी चाहिँ के ?

सिंगो विश्व नै जुधिरहेको यस समस्याबाट बच्न नेपालले चाहिँ के कस्तो कदम चालेको छ त ?

नेपाल सरकारले कोरोना संक्रमण रोक्न सातवटै प्रदेशमा आवश्यक सामग्रीसहित स्वास्थ्य टोली परिचालन गरेको छ । प्रदेश सरकारसँग समन्वय गरी त्यहाँ रहेका नाकाहरुमा आवश्यक निगरानीको व्यवस्था मिलाउन स्वास्थ्य टोली परिचालन गरिएको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ ।

स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्री भानुभक्त ढकालका अनुसार विश्वभर फैलिँदै गएको कोरोना संक्रमणको रोकथाम, शीघ्र पहिचान, निगरानी तथा व्यवस्थापन गर्न विश्व स्वास्थ्य संगठनको मापदण्डअनुसार कार्ययोजना तयार गरिएको छ । उनले भने, ‘तातोपानी र रसुवागढी नाकामा चिकित्सक खटाइएको छ भने कोरोना व्यवस्थापनका लागि आवश्यक सामग्रीको मौज्दात थप गरिएको छ ।’
कोरोना भाइरसको सम्भावित लक्षण जाँचका लागि सुदूरपश्चिम प्रदेशका सात स्थानमा हेल्थ डेस्क स्थापना गरिएको छ ।

त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको स्वास्थ्य कक्षमा जनशक्ति र तीनवटा इन्फ्रारेड रेडिएशन थर्मोमिटर थप गरी नेपाल आउने सबै यात्रुको अनिवार्य जाँच गर्ने प्रबन्ध पनि मिलाइएको छ ।

यही १७ गते प्रधानमन्त्री निवासमा सम्पन्न उच्चस्तरीय बैठकबाट प्राप्त सुझावका आधारमा मन्त्रालयबाट थप योजना बनाइ कार्यान्वयन गर्ने तयारी गरिएको उनले बताए । उपत्यकाका सबै अस्पतालसँग विभिन्न चरणमा पूर्वतयारीका लागि बैठक तथा छलफल गरिएको छ । त्यस्तै, बैठकले ठूलो सार्वजनिक भेलाहरुमा पनि उपस्थित नहुने सल्लाह दिएको छ ।

उता कोरोनाभाइरस संक्रमणको आशंकामा चार जना आइसोलेसन वार्डमा राखिएका छन् । विदेशबाट फर्किएका चार जनालाई शहिद शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालमा कोरोना संक्रमणको आशंकामा भर्ना गरिएको हो ।

दक्षिण कोरियाबाट फर्किएका ३ जना र चीनबाट स्वदेश फिर्ता भएका एक जनालाई अस्पतालको आइसोलेसन वार्डमा राखिएको हो । हालसम्म ती दुई देशबाट आएका २३ जनालाई आइसोलेसन वार्डमा राखिएको छ ।

उनीहरुको स्वास्थ्य परीक्षणपछि नमुना संकलन गरेर ल्याबमा पठाइएको छ ।

तत्काल रोकथाम नभए विश्वका साढे ४ करोड मानिसको मृत्यु हुनसक्ने

हङकङका पब्लिक हेल्थ मेडिसिनका प्रोफेसर गेब्रियल लेउका अनुसार कोरोना भाइरसको तत्कालै रोकथाम नभए विश्वभरिबाट साढे ४ करोड मानिसको मृत्यु हुनसक्छ । यस भाइरसबाट हुने मृत्युदर १ प्रतिशतमा घट्दा पनि यति ठूलो मानवीय क्षति हुने उनले बताएका छन् ।

वातावरण प्रदूषणमा एक्कासी कमी…

नोवेल कोरोना भाइरस (कोभिड-१९) ले विश्वभरि हजारौं व्यक्तिको ज्यान लिइरहँदा एउटा अचम्मको कुरा के पनि भएको छ भने कोरोना भाइरसकै कारण चीनको वातावरण प्रदुषणमा कमी आएको छ ।

भाइरसका कारण आर्थिक गतिविधिमा मन्दी छाएको र धेरै जनसङ्ख्या क्वारेन्टिाइनमा भएकाले सवारीसाधनको चाप कम भएको जस्ता कारणहरुले गर्दा अघिल्ला वर्षभन्दा चीनको प्रदूषण दरमा कमी आएको अमेरिकी स्पेस एजेन्सी नासाले जनाएको छ ।

नासाले हालै जारी गरेको नक्सामा २०१९ को पहिलो दुई महिनासँग यस वर्षको पहिलो दुई महिनालाई दाँजेको छ जसमा नाइट्रोजन डाइअक्साइडको तह घटेको देखिएको छ ।

चीनमा औद्योगिक गतिविधि कम हुँदो नाइट्रोजन डाइअक्साइडको तह घटेको हो ।

के हो कोरोना भाइरस ?

जनावर तथा चराचुरुङ्गीहरुमा हुने यो भाइरसले विभिन्न जनावरमा भिन्न किसिमका रोगहरु निम्त्याउँछ गाई तथा सुँगुरमा झाडापखाला, कुखुरामा श्वासप्रश्वास सम्बन्धि आदि ।

क्राउनजस्तो अर्थात् शिरमा लगाउने ताज जस्तो देखिने भएकाले यसको नाम ‘कोरोना’ भाइरस रहन गएको बताइन्छ । ऊँट, चमेरा, आदिजस्ता जनावरमा मात्रै पाइने यो भाइरस खासमा मानव शरीरमा सर्ने खालको होइन तर, यसको एउटा खास विशेषता हुन्छ जस अन्तर्गत यसले आफ्नो ‘जीन’ मा परिवर्तन ल्याउँछ ९यसको म्युटेसन हुन्छ० र जनावरबाट मानिसमा र मानिसबाट अन्य मानिसमा फैलिँदै जान्छ ।

सामान्यतः यो एउटा साधारण भाइरस हो तर, यसका केही प्रकारहरु निकै घातक हुन्छन् । जसले विशेष गरी श्वासप्रश्वाससँग सम्बन्धित अंगहरुमा असर पु९याउँछ । रुघाखोकी यसको सामान्य असर अन्तर्गत पर्दछ भने यसले मिडल इस्ट रेस्पिरेटरी सिन्ड्रम र सिभियर एक्युट रेस्पिरेटरी सिन्ड्रमजस्ता श्वासप्रश्वास सम्बन्धित प्राणघातक रोग निम्त्याउन पनि सक्छ ।

कहाँबाट, कसरी फैलियो महामारी ?

अहिले चीनमा फैलिएको महामारी निम्त्याउने ‘नोबेल कोरोना भाइरस’ चीनको वुहान शहरबाट शुरु भएको हो । शाङ्घाइबाट करिब ५ सय माइल दक्षिणमा अवस्थित यस शहरमा करिब ११ मिलियन मानिसहरुको बसोबास छ ।

‘व्यापारिक हब’का रुपमा स्थापित वुहानको एक जनावर बजारबाट यो भाइरस फैलिएको भन्ने अनुमान गरिएको छ । अहिले उक्त बजार बन्द गरिएको छ ।
भाइरस ‘सी फुड’बाट फैलिएको भन्ने आशंका पनि गरिएको छ ।

कोरोना भाइरस सर्वप्रथम सन् १९६० को दशकमा कुखुरामा पाइएको थियो ।

कसरी हुन्छ संक्रमण ?

चिकित्सकहरुका अनुसार यो भाइरस अत्याधिक संक्रामक छ ।

भाइरसबाट संक्रमित व्यक्तिको सिंगान, खकार, थुक आदिजस्ता शरीरका तरल पदार्थबाट यो भाइरस सर्ने चिकित्सकले बताएका छन् । संक्रमित व्यक्तिले हाछिउँ गर्दा, खोक्दा, थुक्दा यो भाइरस हावामा मिसिने र बिरामीको सम्पर्कमा भएका व्यक्तिहरुमा श्वासप्रश्वासको माध्यमबाट सर्ने हुन्छ ।

विशेष गरी यी गतिविधिबाट कोरोना भाइरसको संक्रमण हुनसक्छ :

हावाको माध्यमबाट

प्रत्यक्ष सम्पर्क (हात मिलाउने, अंकमाल गर्ने, छुने आदि)

भाइरस भएका वस्तु छोएर आफ्नो आँखा, नाक, मुख छुँदा

लक्षणः

ज्वरो आउने

रुघा लाग्ने

सुख्खा खोकी लाग्ने

सास फेर्न गाह्रो हुने

घाँटी, टाउको तथा जिउ दुख्ने

झट्ट हेर्दा सामान्य रुघाखोकी लागेजस्तो मात्र हुने भएकाले यस रोगको पहिचान गर्न कठिन हुन्छ र संक्रमित व्यक्तिले पनि यसलाई हल्का रुपमा लिन्छन् ।

कसरी बच्ने ?

नेपालमा पनि कोरोना भाइरसबाट संक्रमित व्यक्ति भेटिएको भएपनि चीनको जस्तो जोखिमपूर्ण अवस्था नभएको चिकित्सकहरुले बताएका छन् । शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवारोग अस्पताल टेकुका प्रवक्ता डा अनुप बास्तोलाले मौसमी रुघा खोकी र कोरोना भाइरसबाट बच्ने उपाय एउटै भएको बताए।

– रुघाखोकी तथा श्वासप्रश्वासमा समस्या भएका बिरामीको नजिक नजाने

– मास्कको प्रयोग गर्ने

– खोक्दा र हाछ्युँ गर्दा नाक र मुख छोप्ने,

– नियमित साबुन पानीले हात धुने/हातमा अल्कोहलजन्य सेनिटाइजर दल्ने

– जङ्गली तथा घरेलु पशुपंक्षीसँग सोझै सम्पर्कमा नरहने

– अण्डा तथा मासु राम्ररी पकाएर मात्र खाने

– फ्लुको जस्तो लक्षण देखिए अस्पताल जाने

– सार्वजनिक जमघटहरुमा कम उपस्थित हुने

कोरोनाबाट संक्रमित देशहरु:

– चीन
– दक्षिण कोरिया
– इटाली
– इरान
– जापान
– फ्रान्स
– जर्मन
– सिंगापुर
– हङकङ
– अमेरिका
– स्पेन
– बहराइन
– कुवेत
– थाइल्याण्ड
– ताइवान
– बेलायत
– अस्ट्रेलिया
– मलेसिया क्यानडा
– स्वीट्जरल्याण्ड
– यूएई
– इराक
– नर्वे
– भेयतनाम
– अस्ट्रिया
– स्वीडेन
– म्काउ
– इजरायल
– लेबनान
– नेदरल्याण्ड्स
– सान म्यारिनो
– क्रोएसिया
– ग्रीस
– इक्वेडर
– फिनल्याण्ड
– ओमन
– मेक्सिको
– डेनमार्क
– पकिस्तान
– फिलिपिन्स
– अल्जेरिया
– अजेरबाइजन
– जेकिया
– जिओर्जिआ
– आइसल्याण्ड
– भारत
– रोमानिया
– बेल्जियम
– ब्राजिल
– इजिप्ट
– इन्डोनेसिया
– रुस
– अफगानिस्तान
– अर्मेनिया
– बेलारस
– डोमिनियन रिपब्लिक
– कम्बोडिया
– एस्टोनिया
– आयरल्याण्ड
– लिथुआनिया
– लक्जेम्बर्ग
– नर्थ म्याकेडोनिया
– मोनाको
– नेपाल
– न्यू जिल्याण्ड
– नाइजेरिया
– श्रीलंका