काठमाडौं । आकाशमा उड्ने ठुलो जहाजमा सानो चरा ठोक्किँदा के नै हुन्छ र ? यदि यस्तै सोच्दै हुनुहुन्छ भने तपाईँ गलत हुनुहुन्छ । किनकि ठुलो जहाजमा सानो चरा ठोक्किँदा पनि यसले ठुलो दुर्घटना निम्त्याउन सक्छ । समयमै सावधानी अपनाइएन भने यसले कैयनको ज्यान समेत लिन सक्छ ।

यस्तै ज्यान नै जाने ठुलो दुर्घटना नभए पनि जनकपुर विमानस्थलमा चरा आतंक बढ्दा कुनै दिन ठुलै दुर्घटनाको जोखिम बढाएको छ । विमानस्थल व्यवस्थापनले चरा नियन्त्रणमा उपाय नअपनाउँदा विगत ५० दिनमा जनकपुर विमानस्थलमा ८ पटक विमानसँग चरा ठोक्किएको छ । चरा ठोक्किएपछि जहाज ग्राउन्डेड गराई मर्मतपछि मात्रै उडाइएको छ । विमान ग्राउन्डेड हुँदा यात्रुले भने दुख पाएका छन् ।

जनकपुर विमानस्थलमा मंगलबार र बुधबार साँझ समेत विमानमा चरा ठोक्किँदा बुद्ध एयरका दुई विमान ग्राउन्डेड भएका छन् । विमानमा चरा ठोक्किएपछि त्यसको पूर्णरुपमा मर्मत वा चेकजाँच नगरी विमान उडाउन नमिल्ने भएको कारणले बुद्धका दुई विमान दुई पटक ग्राउन्डेड भएका छन् ।

बर्ड स्ट्राइक अर्थात् चरासँग ठोक्किँदा काठमाडौंमा भएको थियो भयानक दुर्घटना
मुख्यतः उडान तथा अवतरणको क्रममा विमान र चरा ठोक्किने (बर्ड स्ट्राइक)को सम्भावना बढी हुन्छ । विमानस्थल वरपरको वातावरण सफा नहुँदा आहारको खोजीमा चराहरू विमानस्थल वरपर आउने गर्नाले यस्तो स्ट्राइकको जोखिम बढी हुने गरेको छ ।

बर्ड स्ट्राइककै कारण भएको ठुलो दुर्घटनामा काठमाडौंको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल नजिकै भएको सीता एयरको विमान दुर्घटना पनि एक हो । २०६९ साल असोज १२ गते विमानस्थलबाट उडान भर्ने बित्तिकै बिहान सवा ६ बजे सीता एयरको नाइन एन एएचए कलसाइनको डोर्निएर विमान मनहरा खोलानजिकै दुर्घटना हुँदा विमानमा सवार १९ जनाकै मृत्यु भएको थियो । विमानको प्रोपेलरमा चरा ठोक्किँदा विमानले सन्तुलन गुमाएको र उचाइ लिन नसक भक्तपुरको मध्यपुरठिमी नगरपालिकाको मनहरा खोला नजिकै खस्दा विमानमा आगो लागेको थियो । जुन दुर्घटनामा चालक दलका तीन सदस्य र १६ जना यात्रु गरी १९ जनाको ज्यान गएको थियो ।

काठमाडौंमा उडान भर्ने बित्तिकै भएको भयानक दुर्घटनापछि त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा चरालाई नियन्त्रण गर्न केही उपाय अपनाइएको भएपनि अन्य आन्तरिक विमानस्थलमा भने चरा आतंक बढ्दो छ । चरा आतंकबाट जनकपुर विमानस्थल सबैभन्दा बढी प्रताडित बनेको छ । पछिल्ला ५० दिनमा ८ वटा विमान चरासँग ठोक्किएर ग्राउन्डेड गर्नुपरेको छ । यद्यपि ठुलो दुर्घटना भने निम्तिएको छैन ।

हेर्नुहोस्, जनकपुर विमानस्थलमा कुन कुन मितिमा विमानसँग चरा ठोक्कियो ।

जनकपुर विमानस्थलमा विगत दुई दिनमा समेत लगातार चरा विमानसँग ठोक्किएको छ । रात्रिकालीन अवतरणका क्रममा विमानमा चरा ठोक्किँदा ठुलो दुर्घटना नभए पनि विमानमा क्षति पुग्नुका साथै विमानसमेत ग्राउन्डेड भएको छ । पटक पटक बर्ड स्ट्राइक भएपछि जनकपुर विमानस्थल जोखिममय बन्न थालेको छ ।

भद्रपुर विमानस्थल पनि उस्तै जोखिममा
जनकपुर मात्रै होइन, झापाको भद्रपुर विमानस्थल पनि उस्तै जोखिम रहेको विमानस्थल हो । यहाँको विमानस्थलको रनवेमा स्याल र चितुवा दौडिइरहेको विभिन्न भिडियो सञ्चारमाध्यममा आएका छन् । साउन २२ गते बिहान पनि काठमाडौंबाट भद्रपुर पुगेको बुद्ध एयरको विमान ओभरसुट गर्नुपरेको थियो । अवतरण गर्नै लाग्दा विभिन्न प्रजातिका चराहरूको आवाजसहित चरा देखिएपछि जहाज ओभरसुट गरिएको थियो ।

यी दुई विमानस्थलभित्र रहेका ठुलठुला झाडी एवं घाँस समयमै नउखेल्दा तथा जमिन नसम्म्याउँदा यस्ता समस्या दैनिकरुपमा बढिरहेको छ । बर्सातको समयमा रनवे वरिपरि किरा फट्याङ्ग्रा निस्कँदा ती किरा खान चराहरू झुम्मिने गर्छन् । रनवेमै चराहरू झुम्मिँदा बर्ड स्ट्राइकको खतरा बढ्ने गर्छ । विमानस्थल वरपर चरा आउँदा ठुलो दुर्घटनाको सम्भावना समेत रहन सक्छ ।

बर्ड स्ट्राइक भएपछि के हुन्छ ?
जहाजमा चरा ठोक्किएपछि जहाजलाई मिहिन ढंगले परीक्षण गर्नुपर्ने हुन्छ । जहाजको अवलोकन, परीक्षण र मर्मत सम्भार गर्दा थप समय खर्चिनु पर्छ । नियमित मर्मत सम्भार अत्यन्तै महँगो हुँदै गइरहेको अवस्थामा दैनिकरुपमा आउने यस्ता समस्याले वायुसेवा कम्पनीहरूको आर्थिक व्ययभार समेत बढाउने गरेको छ । त्यसबाहेक यस्ता समस्याले उडानमा ढिलाइ हुने तथा उडान नै रद्द गर्नुपर्ने सम्म पनि हुन्छ । समयमै उडान नहुँदा यात्रुले दुख पाउने गरेका छन् ।

के भन्छ बुद्ध एयर ?
५० दिनको अवधिमा एउटै विमानस्थलमा ६ पटक बर्ड स्ट्राइक भई जहाज ग्राउन्डेड भएको विषयमा बुद्ध एयरले दुखद घटना भनेको छ । कुनै ठुलो दुर्घटना नभए पनि बर्ड स्ट्राइकका कारण उडानमा समस्या र ढिलाइ हुने गरेको तथा मर्मतका लागि ठुलो रकम खर्च हुने गरेको बुद्ध एयरले जनाएको छ । साथै यसरी पटक पटक बर्ड स्ट्राइक तथा स्यालसँग ठोक्किनु अति जोखिमको संकेत भएको जनाएको छ । विमानस्थल व्यवस्थापनले चरा तथा स्याल नियन्त्रणका लागि आवश्यक कदम नचाल्दा विमानस्थल उच्च जोखिममा रहेको एयरलाइन्सको दाबी छ ।