हल र इजरायल एयरोस्पेसले सिभिल एयरक्राफ्टलाई मिड-एयर रिफ्युलरमा परिणत गर्ने सम्झौता

काठमाडौं । हिन्दुस्तान एरोनटिक्स (हल) ले बुधबार इजरायल एयरोस्पेस इन्डस्ट्रीज (आईएआई) सँग सिभिल यात्रुवाहक विमानलाई ‘मल्टी मिशन ट्यांकर ट्रान्सपोर्ट’ (एमएमटीटी) विमानमा रूपान्तरण गर्ने समझदारी पत्रमा हस्ताक्षर गरेको घोषणा गरेको छ।

विगत डेढ दशकदेखि, भारतीय वायुसेना (आईएएफ) आफ्नो आठ अप्रचलित रूसी इलुसिन-७८ रिफ्युलरहरू पूरक बनाउन छ वटा एमएमटीटी विमानहरू किन्‍ने प्रयास गरिरहेका छन्। आईएएफको रिफ्युलरहरूको कमी यति डरलाग्दो छ कि फ्रान्सबाट आफ्नो नयाँ राफेल लडाकु विमानहरूमा उडान गर्न, यसले भूमध्यसागरमा राफेलको इन्धन ट्यांकउहरु माथि उठाउन पेरिससँग एयरबस रिफिलरहरू मागेको थियो।

गत १५ वर्षमा दुईवटा असफल खरिद प्रयासहरूमा आईएएफले इलुसिन र एयरबसलाई टेन्डरहरू पठाएको छ। यदि नयाँ टेन्डर जारी भयो भने त्यहाँ तेस्रो विक्रेता मैदानमा हुनेछ। बोइङ कम्पनी, जसले अमेरिकी वायुसेनाको लागि केसी-४६ पेगासस ट्यांकर विमान विकास गरेको छ।

आईएएफले दुबै टेन्डर फिर्ता लिनुको साथै खरीद लागत र ‘जीवन चक्र लागत’ बीचको द्वन्द्व रहेको थियो। रूसको आईएल-७८ ट्यांकर सस्तो छ। तर स्पेनिश एयरबस ३३०(२०० ट्यांकरले जीवन चक्र लागतको हिसाबले सस्तो काम गरेको छ। अधिग्रहण लागत मात्र होइन ३० वर्षको सेवा जीवनमा सञ्चालन, मर्मत र स्पेयरहरूको लागतलाई पनि विचार गरिएको बताइएको छ।

२०२० को रक्षा अधिग्रहण प्रक्रिया अन्तर्गत अब रक्षा उपकरणहरू भाडामा लिएर आईएएफले रिफ्युलरहरू किन्‍नुको सट्टा भाडामा दिन सक्छ। अब उपलब्ध अन्तिम विकल्प सिभिल एयरलाइनरहरूलाई इन्धन भर्ने ट्यांकरहरूमा रूपान्तरण गर्नेआईएएफको ‘फाल्कन मोडेल’ लाई प्रतिबिम्बित गर्ने र यसले रूसी आईएल-७६ लाई फाल्कन रडार-फिट गरिएको एडब्लूएसीएमा रूपान्तरण गर्न इजरायलमा पुगेको छ।

ट्यांकरहरू लामो दूरीको मिसनका लागि लडाकुहरू सञ्चालन गर्ने भारतजस्ता वायु सेनाका लागि बहुमूल्य बल प्रदान गर्नेछन्। मिड(एयर ईन्धनले लडाकुहरूको परिचालन दायरालाई लगभग दोब्बर बनाउँछ। उनीहरूलाई मध्य-मिसनमा इन्धन भर्दा बेसमा फिर्ताको यात्रा र अवतरण र टेक-अफको समय जोगिन्छ।

नयाँ एमओयू अन्तर्गत एचएएलले पूर्व-स्वामित्वमा रहेका सिभिल यात्रुवाहक विमानलाई कार्गो र यातायात क्षमता भएको एयर इन्धन भर्ने विमानमा परिणत गर्नेछ। यस कदमले भारतको रक्षा इकोसिस्टमलाई नयाँ क्षमताहरू र बजारमा लागत प्रभावकारी समाधानहरू प्रदान गर्ने आईएएफले जनाएको छ।